1. Sự tích về ngày xá tội vong nhân

Theo "Phật Thuyết Cứu Bạt Diệm Khẩu Ngạ Quỷ Ðà La Ni Kinh" mà suy thì việc cúng cô hồn có liên quan đến câu chuyện giữa ông A Nan Ðà, thường gọi tắt là A Nan, với một con quỷ miệng lửa (diệm khẩu) cũng gọi là quỷ mặt cháy (diệm nhiên). Có một buổi tối, A Nan đang ngồi trong tịnh thất thì thấy một con ngạ quỷ thân thể khô gầy, cổ nhỏ mà dài, miệng nhả ra lửa bước vào. Quỷ cho biết rằng ba ngày sau A Nan sẽ chết và sẽ luân hồi vào cõi ngạ quỷ miệng lửa mặt cháy như nó. A Nan sợ quá, bèn nhờ quỷ bày cho phương cách tránh khỏi khổ đồ. Quỷ đói nói: "Ngày mai ông phải thí cho bọn ngạ quỷ chúng tôi mỗi đứa một hộc thức ăn, lại vì tôi mà cúng dường Tam Bảo thì ông sẽ được tăng thọ mà tôi đây cũng sẽ được sanh về cõi trên"

A Nan đem chuyện bạch với Ðức Phật. Phật bèn đặt cho bài chú gọi Là "Cứu Bạt Diệm Khẩu Ngạ Quỷ Ðà La Ni", đem tụng trong lễ cúng để được thêm phước. Phật tử Trung Hoa gọi lễ cúng này là Phóng diệm khẩu, tức là cúng để bố thí và cầu nguyện cho loài quỷ đói miệng lửa, nhưng dân gian thì hiểu rộng ra và trại đi thành cúng cô hồn, tức là cúng thí cho những vong hồn vật vờ không nơi nương tựa vì không có ai là thân nhân trên trần gian cúng bái. Vì tục cúng cô hồn bắt nguồn từ sự tích này, cho nên ngày nay người ta vẫn còn nói cúng cô hồn là Phóng diệm khẩu. Có khi còn nói tắt thành Diệm khẩu nữa. Diệm khẩu, từ cái nghĩa gốc là (quỷ) miệng lửa, nay lại có nghĩa là cúng cô hồn. Ðiều này góp phần xác nhận nguồn gốc của lễ cúng cô hồn mà chúng tôi đã trình bày trên đây. Phóng diệm khẩu mà nghĩa gốc là "thả quỷ miệng lửa", về sau lại được hiểu rộng thêm một lần nữa thành "tha tội cho tất cả những người chết". Vì vậy, ngày nay mới có câu : "Tháng bảy ngày rằm xá tội vong nhân".

2. Sự tích lễ Vu Lan báo hiếu

Vu Lan Bồn Kinh chép lại: “Thời Phật Thích Ca Mâu Ni còn tại thế, trong số 10 đại đệ tử của ngài có một vị tôn giả tên Mục Kiền Liên. Sau này Mục Kiền Liên đắc quả A La Hán thoát khỏi nghiệp sinh tử và có pháp lực thần thông cao cường. Trước khi Mục Kiền Liên tu thành chánh quả, cha mẹ của ngài đều đã mất sớm và trở thành quỷ đói bị đoạ vào địa ngục. Sau khi đắc đạo, Mục Kiền Liên muốn báo ân phụ mẫu bèn dùng thiên nhãn quan sát khắp nơi, thấy song thân ngài đang bị giam hãm dưới âm ty với hình dạng quỷ đói hết sức đáng sợ: bụng to như núi, mà cổ họng chỉ nhỏ như cây kim, không thể ăn uống gì được, thân thể hai người chỉ còn da bọc xương mà thôi.

Mục Kiền Liên thấy vậy vô cùng đau xót bèn cầm một bát thức ăn dùng thần lực mang xuống âm phủ cho mẹ, nhưng thức ăn vừa đưa sát miệng liền hoá thành tro bụi. Mục Kiền Liên đành chịu bất lực, vội đi bái kiến và thuật chuyện của mình cho Phật Thích Ca nghe. Đức Phật nói: “Cha mẹ ngươi thời còn sống đạ tạo ra vô số tội lỗi, cho nên sau khi chết phải bị đoạ vào địa ngục làm quỷ đói để chịu quả báo, một mình ngươi không thể đủ sức cầu độ cho họ được, mà phải dựa vào uy lực của tăng chúng mười phương mới mong giải thoát nổi. Vào ngày rằm từ tháng 4 đến tháng 7 hàng năm, tất cả tăng chúng đều cùng tụ họp tinh tiến tu hành, đến ngày rằm tháng 7 thì kết thúc và trong ngày này sẽ có nhiều tăng chúng đắc chánh quả. Ngày ấy, nếu ngươi muốn cứu song thân khỏi khổ quỷ đói, phải cúng dường cơm chay cho tăng chúng, như vậy công đức rất lớn, không những việc làm đó có thể giải thoát cho song thân ngươi khỏi khổ quỷ đói, mà thậm chí còn có thể khiến 7 kiếp của song thân người còn được hưởng phúc trên trời. Giá như cha mẹ ngươi còn tại thế, thì việc cầu cúng ấy cũng có thể khiến họ được thêm phúc đức và trường thọ”. Mục Kiền Liên làm theo lời Phật dạy, quả nhiên cha mẹ của tôn giả thoát được kiếp quỷ đói và siêu thăng”. Phật cũng dạy rằng: chúng sanh ai muốn báo hiếu cho cha mẹ cũng theo cách này (Vu-Lan-Bồn Pháp). Từ đó, ngày lễ Vu-lan ra đời.

3. Sự tích mưa Ngâu

Đó là câu chuyện tình của Ngưu Lang và Chức Nữ. Ngưu Lang là người nông dân trần thế, còn Chức Nữ là thần tiên con gái thứ bảy của Ngọc Hoàng. Hai người nên duyên vợ chồng khi Chức Nữ hạ phàm tắm trong rừng vắng, bị Ngưu Lang giấu mất y phục, khiến nàng không thể bay được lên trời.

Hai người sinh con. Trong một lần chồng đi vắng, Chức Nữ vô tình tìm thấy bộ cánh của mình trong bồ thóc, thương nhớ mẹ cha, nàng bèn lắp cánh bay về thiên giới. Ngọc Hoàng biết chuyên rất giận nhưng cũng đồng ý cho cha con Ngưu Lang lên trình diện một lần. Sau đó Chức Nữ sai đàn quạ đen đưa chồng con trở về hạ giới. Do ham ăn, lũ quạ lỡ làm rơi cha con Ngưu lang khi gần tiếp đất.

Chức Nữ ngày đêm thương nhớ, bèn xin vua cha cho chồng con chuyển hẳn lên trời. Ngọc Hoàng đồng ý nhưng luật thiên đình không cho thần tiên lấy người hạ giới nên Vương Mẫu Nương Nương phẩy tay vạch một dòng sông Ngân hà, cho hai cha con ở bên kia, mỗi năm được đoàn tụ một lần vào ngày mùng 7 tháng 7 âm lịch, gọi là ngày Thất tịch. Đến ngày này, lũ quạ đen phải đội đá bắc cầu (gọi là cầu ô thước) để chuộc lỗi năm xưa. Vì vậy, hàng năm vào những ngày này, nỗi niềm thương nhớ rơi xuống thành mưa, mưa Ngâu có từ chuyện đó.

4. Tháng bảy năm Canh Tý 2020

Tháng bảy năm nay rất tốt, nhiều sự tương trợ sẽ xuất hiện, trên tất cả mọi lĩnh vực, cho cả nền kinh tế và riêng mỗi cá nhân đều nhận được điều may mắn. Nhiều người được lên chức, không ít người tìm được vận hội tốt hoặc thoát khỏi cảnh khó khăn. Riêng dịch bệnh vẫn còn phức tạp.

Phỏng theo tục lệ, nửa đầu tháng bảy, người dân nước ta thường cúng cô hồn, cúng gia tiên dòng họ và thực hiện các nghi lễ báo hiếu sinh thành. Đó là những tín ngưỡng và đức tin tốt. Tuy nhiên, không nên quá sùng tín các quan điểm dân gian tới mức cực đoan, dẫn đến những kiêng kỵ không đáng có, làm lỡ cơ hội.

HƯỚNG DẪN CÚNG RẰM THÁNG BẢY

1. Bài cúng

Muôn ngàn kính lễ!

- Hoàng Thiên Hậu Thổ Chư Vị Tôn Thần

- Đương Niên Hành Khiển Chí Đức Tôn Thần

- Đức Địa Tạng Vương Bồ Tát

- Đức Thập Điện Diêm Vương

- Đức Mục Kiền Liên Tôn Giả

- Đương Cảnh Thành Hoàng Bản Thổ Đại Vương, Bản Gia Táo Quân, Phúc Đức Chính Thần, Long Mạch, Địa Mạch, Tài Mạch, cùng các vị Thần Linh cai quản xứ này, các vị tiền chủ hậu chủ.

- Cao cao tằng khảo, cao tằng tổ tỉ, tổ tỉ hiển khảo, cô di tỉ muội, bá thúc huynh đệ, nội viên ngoại gia dòng họ…………….

Chúng con là:………………………………….sinh sống tại……….

Phỏng theo lệ cũ:

Nhân dịp Trung nguyên, Ngài Diêm vương mở Quỷ Môn Quan, Đức Mục Kiền Liên vu lan báo hiếu, chúng con sửa soạn hoa đăng, trà quả, kim ngân tài mã, chay mặn lòng thành, dâng lên trước án tại số nhà…………………

Chúng con kính mời:

- Đức Địa Tạng Vương Bồ Tát, Đức Thập Điện Diêm Vương, Đức Mục Kiền Liên Tôn Giả, Đương Cảnh Thành Hoàng Bản Thổ Đại Vương, Bản Gia Táo Quân, Phúc Đức Chính Thần, Long Mạch, Địa Mạch, Tài Mạch, các vị Thần Linh cai quản xứ này, cùng các vị tiền chủ hậu chủ;

- Chúng con kính mời gia tiên tiền tổ, liệt tổ liệt tông dòng họ…..chi phái……;

Cùng hiển linh, giáng phó đàn tràng, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.

Chúng con thiết nghĩ:

- Người trần tục được Trời, Đất, Phật, Thánh, Thần, Tiên, Tông Tổ dẫn đường; Vong linh có Đức Địa Tạng Vương Bồ Tát và Thập Điện Diêm Vương cai quản. Chúng con sinh nơi trần thế, tuệ cạn chướng sâu, nghiệp dày phúc mỏng, được sinh sống, công việc như ngày hôm nay là nhờ ân trên che chở, tiên tổ độ trì và đức hi sinh của các bậc tiền nhân mới được như vậy. Chúng con nào dám quên ơn.

- Nay đường trần chưa tỏ, đường âm chưa thông, có điều gì sơ suất xin được lượng thứ bỏ qua, đồng thời hướng dẫn chỉ bảo để chúng con tiến bộ.

Nhân dịp Trung nguyên, Ngài Diêm vương mở Quỷ Môn Quan, Đức Mục Kiền Liên vu lan báo hiếu, chúng con xin được:

- Bày tỏ tấm lòng tôn kính, tri ân với các bậc bề trên, mong các Ngài tiếp tục hộ quốc an dân, mang lại phúc khí cho non sông xã tắc. Đặc biệt, xin được bày tỏ lòng kính nhớ tri ân với các bậc tiền nhân đã hi sinh vì sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc, các anh hùng liệt sĩ và gia tiên các dòng họ. Xin nguyện cầu cho các tất cả mọi hương linh được siêu thoát an lạc, tương trợ cõi trần.

- Chúng con lại nghĩ, cây có gốc mới nở ngành xanh cội, nước có nguồn mới bể cả sông sâu, ai người sinh trưởng bởi đâu, ngẩng trông tiên tổ trên đầu thương yêu. Chút lòng thanh bạch dâng lên, mặn chay, trà quả… tỏ niềm tâm can.

- Đồng thời, cúi xin các Ngài và gia tiên phù hộ độ trì cho toàn thể gia đình chúng con được mạnh khỏe, đoàn kết, sáng tạo, thịnh vượng, an lạc về tinh thần, yên ổn về thân thể, sáng suốt về trí tuệ, thành đạt về công danh, chuyển họa vi phúc, chuyển tai vi tường, một tấm lòng thành, cúi xin cẩn tấu!

2. Chuẩn bị
- Nhang, đèn, hoa, quả, xôi, gà, gạo, muối, bánh kẹo, chè cháo, kim ngân tài mã...
- Rùa, chim, cá...
- Ngày tốt để cúng: 8, 11, 12, 14, 15 tháng 7 âm lịch
- Tốt nhất là cúng ở quê nhà, tốt nhì là cúng tại gia, thứ ba tại chùa. Nếu không thể làm tại ba nơi trên, thì chỉ cần ngồi nơi tĩnh lặng, tưởng nhớ tổ tiên, cảm ơn trời đất cũng đủ để thần linh chứng giám.

3. Phóng sinh giải hạn 
- Viết tên tuổi, địa chỉ vào một mảnh giấy đỏ, nếu thả rùa thì có thể thẳng lên mai rùa
- Mang ra bờ sông, hồ ngẩng xin trời đất chứng giám, nói rõ nguyện cầu, tên tuổi, địa chỉ.
- Sau đó thả rùa, cá xuống nước (chim thì có thể thả tại nhà), rồi hóa giấy đỏ.
- Lưu ý có lễ nhỏ cúng tại đây cũng được, không có cũng không sao. không dùng rùa tai đỏ, không vứt túi ni lông xuống sông, hồ.

- Phong thủy Nguyễn Hoàng -